“Είμαστε από καλή γενιά” στο Μέγαρο Μουσικής
Όταν η ποίηση, οι μελωδίες και οι εικόνες γίνονται μουσικοθεατρικό δρώμενο από την Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία και το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών
της Μαρίας Τσιλιμιδού
Διαβάζουμε σήμερα ποίηση; Πόσοι αναζητούμε σε αυτή μια απόδραση της ψυχής από την πεζή και σκληρή καθημερινότητα; Πόσοι την έχουμε παρεξηγήσει αποδίδοντάς της δυσνόητη γλώσσα και μηνύματα; Πόσο επίκαιροι παραμένουν οι στίχοι σπουδαίων Ελλήνων ποιητών; Εκείνοι που μελοποιήθηκαν από σημαντικούς συνθέτες και τραγουδήθηκαν απ’ όλους σε εξίσου δύσκολες εποχές; Και οι νέες γενιές γιατί σε μεγάλο βαθμό αδυνατούν να ξεπεράσουν το… σύνδρομο του σχολείου εξαιτίας μιας ανέμπνευστης και πληκτικής διδασκαλίας;
Απορίες που ενδόμυχα θα γεννηθούν σε όσους παρακολουθήσουν τη νέα συμπαραγωγή της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας και του Μεγάρου Μουσικής στις 10, 11 και 12 Δεκεμβρίου (Αίθουσα Τριάντη). Η εντυπωσιακή και πολυπρόσωπη μουσικοθεατρική παράσταση μας καλεί να επανατοποθετηθούμε απέναντι στην ποίηση και την κρυμμένη δύναμή της και απευθύνεται σε όλες τις ηλικίες. Δανείζεται τον τίτλο της, «Είμαστε από καλή γενιά», από ένα στίχο του Ελύτη από την ποιητική συλλογή «Ήλιος ο πρώτος» του 1943. Πραγματοποιείται στο πλαίσιο του εορτασμού των 180 χρόνων της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας, του κοινωφελούς, μη κερδοσκοπικού εκπαιδευτικού ιδρύματος που ιδρύθηκε το 1836, έξι χρόνια μετά την ίδρυση του ελληνικού κράτους, ενώ τα έσοδα θα διατεθούν υπέρ του Ταμείου Υποτροφιών των Αρσακείων.
Καταξιωμένοι καλλιτέχνες συμπράττουν με προεξάρχοντες τον Φωκά Ευαγγελινό στη σκηνοθεσία, τον Στρατή Πασχάλη στο κείμενο και τον Μανώλη Μητσιά στην ερμηνεία των μελοποιημένων ποιημάτων. Εμβληματικούς στίχους του Σολωμού, του Καβάφη, του Ελύτη, του Σεφέρη και μέσω αυτών την ίδια την ιστορία της πατρίδας μας μεταφέρουν στο σήμερα οι ηθοποιοί που συμμετέχουν, με πρωταγωνιστές τον Νίκο Καραθάνο και την Νάντια Κοντογεώργη. Ξεχωριστό και καταλυτικό ρόλο στην εξέλιξη της θεατρικής δράσης έχουν οι δύο χορωδίες που συμμετέχουν, ο Μουσικός Όμιλος των Αρσακείων-Τοσιτσείων Σχολείων Εκάλης και η Χορωδία των Αποφοίτων. Ας δώσουμε όμως, καλύτερα, το λόγο στους συντελεστές.
Στρατής Πασχάλης
«Και οι μεγάλοι βαριούνται την ποίηση»
Η θεατροποίηση της ποίησης αποτελούσε ανέκαθεν ένα πεδίο ενδιαφέροντος και έρευνας για τον βραβευμένο ποιητή και μεταφραστή Στρατή Πασχάλη, από την εποχή της συνεργασίας του με την Πειραματική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου αρχές της δεκαετίας του 2000. Οι μετέπειτα συνομιλίες του με παιδιά Λυκείου -στο πλαίσιο συναντήσεων συγγραφέων με μαθητές που διοργάνωνε το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου- τον έκαναν ν’ αντιληφθεί πόσο καχύποπτη είναι η νεότερη γενιά -και όχι μόνο- απέναντι στην ποιητική τέχνη. Σαν αυτή που θα ενσαρκώσουν οι ηθοποιοί επί σκηνής, ως μαθητές ενός τυπικού ελληνικού σχολείου. «Με στόχο ν’ αποκτήσει η παράσταση μια πιο ζωντανή και δραματουργική αξία, να γίνει δηλαδή ένα θεατρικό δρώμενο με χαρακτήρες και εξέλιξη, ξεκίνησα με δεδομένο πως τα παιδιά βαριούνται την ποίηση ως μάθημα και ανάγνωσμα. Στην αντίπερα όχθη μια μαθήτρια (Νάντια Κοντογεώργη) που δείχνει πραγματικό ενδιαφέρον, ευαισθησία και δεκτικότητα. Την ώρα του μαθήματος εμφανίζεται ξαφνικά ένας καθηγητής (Νίκος Καραθάνος) αντικαθιστώντας κάποιον συνάδελφό του και αρχίζει να συνομιλεί μαζί τους για την αναγκαιότητα της ποίησης στη ζωή όλων μας. Εισάγει τα παιδιά σε ένα κόσμο εικόνας, λόγου και μουσικής χαράζοντας μια διαδρομή χωρισμένη σε θεματικές ενότητες μέσα από βασικά αρχέτυπα της ελληνικής ιστορίας. Η πατρίδα, ο πόλεμος, η ειρήνη, οι κοινωνικοί αγώνες, η φύση, η οικολογία, η θάλασσα, η μνήμη, η παράδοση. Καθώς η ιστορία κορυφώνεται τα παιδιά πείθονται τελικά όχι με διδακτική επιβολή, αλλά μέσα από τη γοητεία και τη συγκίνηση μιας νεανικής αθωότητας.»
Το κείμενο του Στρατή Πασχάλη είναι διανθισμένο από έργα εδραιωμένων ποιητών μας, του Σολωμού, του Καβάφη, του Σεφέρη, του Ελύτη, του Ρίτσου, του Καρυωτάκη που «μιλούν» όχι μόνο στους μυημένους, ενώ διαθέτουν θεατρική υπόσταση. Παρούσα, βέβαια, και η μελοποιημένη ποίηση με τον Μανώλη Μητσιά να ερμηνεύει Χατζιδάκι, Θεοδωράκη, Ξαρχάκο, Μαρκόπουλο, Λεοντή, Μικρούτσικο και άλλους συνθέτες που έδωσαν μουσική πνοή και ευρεία αναγνώριση στον ποιητικό λόγο. Ρωτάω τον κ. Πασχάλη πόσο εύθραυστη μπορεί να είναι η ισορροπία ενός θεάματος που απευθύνεται τόσο σε μικρές ηλικίες (από 5 ετών) όσο και σε ενήλικο κοινό. «Δεν υπάρχει διαφορά» απαντά. «Αν καταφέρεις να πείσεις τα παιδιά κάλλιστα μπορούν να το παρακολουθήσουν και μεγάλοι. Άλλωστε το μέλημά μου δεν ήταν μόνο να γίνει κατανοητό από τα παιδιά. Και οι μεγάλοι βαριούνται την ποίηση… Είναι αλήθεια πως σήμερα υπάρχει μια παγκόσμια κάμψη του ποιητικού λόγου. Το πνεύμα της εποχής είναι πιο πεζό, υλιστικό, τεχνοκρατικό κι ο κόσμος ολοένα πιο επιφυλακτικός και απόμακρος. Αυτό ακριβώς, όμως, οφείλει να διασώζει η μεγάλη ποίηση: τη διέξοδο προς μια πνευματική ελευθερία που θα κάνει την ψυχή ν’ αναπνέει και ν’ αντέχει τη σκληρότητα που επιβάλει η οποιαδήποτε ιστορική συνθήκη.» Βλέπει ο ίδιος νέες φωνές ποιητών να ξεχωρίζουν και να διακρίνονται; «Σίγουρα υπάρχουν δημιουργοί που κρατούν τη φλόγα ζωντανή, έστω κι αν η εποχή μας δεν τους προσφέρει τα ερεθίσματα για να εμπνευστούν», καταλήγει ο Στρατής Πασχάλης.
Φωκάς Ευαγγελινός
«Μια μαγική φαντασμαγορία με ουσία και λόγο»
Για τον γνωστό σκηνοθέτη και χορογράφο Φωκά Ευαγγελινό, το «Είμαστε από καλή γενιά» αποτελεί την τρίτη συνεργασία με τη Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία και τον Πρόεδρό της, Γεώργιο Μπαμπινιώτη. Προηγήθηκαν με μεγάλη επιτυχία οι μουσικοθεατρικές παραστάσεις «12 παρά 12» του Ευγένιου Τριβιζά επίσης στο Μέγαρο και «Τα παιδιά της Χορωδίας» από την ομώνυμη γαλλική ταινία στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών. Όπως μας λέει ο ίδιος: «Συζητώντας με τον κ. Μπαμπινιώτη καταλήξαμε ότι δεν θέλαμε να κάνουμε κάτι ιστορικό με αφορμή την επέτειο των 180 χρόνων, αλλά να επικεντρωθούμε στην ποίηση, γραπτή και μελοποιημένη, και στα διαχρονικά μηνύματα που αναβλύζει. Πώς δηλαδή “μεταφράζονται” τα λόγια αυτά στις ανάγκες του σήμερα. Είχαμε την ευτυχία να είναι μαζί μας η ίδια η ιστορία της μελοποιημένης ποίησης, ο σπουδαίος ερμηνευτής Μανώλης Μητσιάς, ο οποίος στη διάρκεια των προβών μας έλεγε ιστορίες για το πώς γεννήθηκαν πολλά από αυτά τα τραγούδια.» Ενθουσιασμένος από την πρώτη στιγμή, ο κ. Ευαγγελινός δεν κατάλαβε τη δυσκολία του εγχειρήματος να σκηνοθετεί και να συντονίζει ταυτόχρονα 120 άτομα επί σκηνής. «Δημιουργείται μια πανδαισία ήχων και εικόνων, μια μαγική φαντασμαγορία με ουσία και λόγο. Τα μέλη της χορωδίας είναι από πεντέμισι ετών μέχρι απόφοιτοι, οι οποίοι δεν τραγουδούν μόνο, αλλά συμμετέχουν στα δρώμενα. Γι’ αυτό και πολλά πράγματα βάζω τα ίδια τα παιδιά να τα λένε και όχι κάποιον ηθοποιό, προσδίδοντας στον ποιητικό λόγο μια διαφορετική αξία και διαχρονικότητα.» Αν δυσκολεύτηκε με την καθοδήγηση των λιλιπούτειων συμμετεχόντων; «Καθόλου. Στη Σχολή μου, άλλωστε, τα τελευταία είκοσι χρόνια φοιτούν παιδιά από 4 ετών, ενώ διδάσκω στο Εθνικό από το 2002. Αντλώ συχνά έμπνευση από τα παιδιά και τους νέους. Ιδιαίτερα στη συγκεκριμένη παραγωγή που χρειάστηκε να βάλω στην άκρη τις γνώσεις και την εμπειρία μου και να υιοθετήσω τη ματιά ενός αθώου παιδιού».
Νάντια Κοντογεώργη
«Τα παιδιά αντιλαμβάνονται έτσι κι αλλιώς τη ζωή ποιητικά. Οι μεγάλοι το ξεχνάμε.»
Το ρόλο της ευαίσθητης μαθήτριας υποδύεται στην παράσταση η ηθοποιός Νάντια Κοντογεώργη, που έχει ξεχωρίσει τα τελευταία χρόνια σε απαιτητικές ερμηνείες στο μουσικό θέατρο / μιούζικαλ και την τηλεόραση. «Είναι ένας ρόλος, αυτός του μαθητή, που όλοι πρέπει ν’ αποδεχθούμε για τη ζωή», σημειώνει χαρακτηριστικά η ίδια. «Αυτό που με συγκινεί περισσότερο είναι ότι βλέπω διαφορετικές ηλικίες επάνω στη σκηνή να συντονιζόμαστε σε μια υψηλή αισθητική. Η ποίηση αγγίζει κατευθείαν το συναίσθημα γι’ αυτό και λειτουργεί άμεσα κυρίως στα παιδιά που είναι τόσο ανοιχτοί δέκτες. Εκείνα αντιλαμβάνονται έτσι και αλλιώς τη ζωή ποιητικά. Οι μεγάλοι το ξεχνάμε. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να τους δίνουμε την ευκαιρία να έρχονται σε επαφή μαζί της ώστε να καταλαβαίνουν τις δονήσεις που μπορεί να τους προκαλεί. Με τις παραστάσεις αυτές, λοιπόν, όχι μόνο απευθυνόμαστε στα παιδιά, αλλά δημιουργούμε μαζί τους. Είναι μια γοητευτική συνεργασία που θυμίζει και σε ‘μας την αγνότητα, την πίστη και τη φαντασία που είχαμε κάποτε.»
Περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση «Είμαστε από καλή γενιά» διαβάστε ΕΔΩ.
