Μαριάννα Τόλη «Κάθε ρόλος είναι μια εκ βαθέων ψυχοθεραπεία»
«Μαριάννα τι γίνεται στο Βασιλάκου;» Παραφράζοντας τη γνωστή διαφήμιση, η δημιουργός της, Μαριάννα Τόλη, μας απαντά για το μιούζικαλ «Παπλωματού»
Συνέντευξη στην Μαρία Τσιλιμιδού
Το δροσερό κορίτσι με τη βελούδινη φωνή που τραγουδούσε και έπαιζε κιθάρα στις μπουάτ της εποχής, ήταν εκείνη που γνώρισε στο ελληνικό κοινό ένα εξαιρετικά απαιτητικό θεατρικό είδος: το μιούζικαλ. «Θηλυκό Σαββόπουλο» την είχε αποκαλέσει από νωρίς ο διορατικός Αλέκος Πατσιφάς, ιδρυτής της δισκογραφικής εταιρείας «Λύρα». Με ζηλευτά εφόδια από τις σπουδές της σε Αμερική, Λονδίνο και Δραματική Σχολή του Εθνικού , όπου μυήθηκε στο τραγούδι, στο χορό και την υποκριτική υπηρετώντας τα με πρωτόγνωρη άνεση για τα εγχώρια δεδομένα. Στη διαδρομή της -από την «Λυσιστράτη» στην Επίδαυρο έως το «Μάθημα Σολφέζ» της Γιουροβίζιον και από τις επιτυχημένες τηλεοπτικές εκπομπές σε αξιόλογες παραστάσεις- σταθερή αγάπη της υπήρξε το θέατρο για παιδιά.
Τη φετινή σαιζόν τολμάει το επόμενο φιλόδοξο βήμα, παρά τις δυσκολίες και την αβεβαιότητα της εποχή: την ίδρυση της «Παιδικής Σκηνής Μαριάννα Τόλη» στο «Νέο Θέατρο Βασιλάκου». Στο ανακαινισμένο θέατρο, στον Κεραμεικό, ανεβάζει το μιούζικαλ «Η Παπλωματού», βασισμένο στο γνωστό παραμύθι του Τζεφ Μπραμπώ, με την ίδια να υπογράφει τη σκηνοθεσία, τη διασκευή, την επιλογή της μουσικής και τους στίχους των τραγουδιών. Στον πρωταγωνιστικό ρόλο, η Αντιγόνη Ψυχράμη, ως μια ανέμελη νεαρή που απαρνιέται πλούτη και καλοπέραση για να βρει την πραγματική ευτυχία προσφέροντας σε όλη τη μετέπειτα ζωή της χαρά και ελπίδα σε αυτούς που έχουν ανάγκη. Αλλά και μεταμορφώνοντας τους άπληστους και εγωιστές σε καλοσυνάτους και γενναιόδωρους.
– Πριν από λίγες ημέρες καλωσορίσατε το κοινό στη νέα θεατρική σας στέγη. Πώς το αποφασίσατε?
– Πιστεύω ότι «το σπίτι» μας κλείνει μέσα του όλα μας τα οράματα, την αισθητική μας, τη διάθεση φιλοξενίας και προσφοράς, την προσωπικότητά μας. Το ανακαινισμένο «Θέατρο Βασιλάκου» -που το θεωρώ πια σαν το σπίτι μου- κρύβει όλη την αγάπη και την ενέργεια που χρειάστηκε από πολλούς ανθρώπους για να λειτουργήσει. Είναι ο κατάλληλος χώρος για να φιλοξενήσει μια παιδική σκηνή που στοχεύει στην ποιότητα και σέβεται τον θεατή του, μικρό ή μεγάλο. Πολλοί ήταν εκείνοι που αισθάνθηκαν αυτή την ενέργεια όταν το επισκέφτηκαν. Αυτό μου αρκεί.
– Γιατί επιλέξατε το πολυβραβευμένο παραμύθι της «Παπλωματούς»;
– Έχω μάθει να παίρνω αποφάσεις με ανοιχτές τις αισθήσεις και τις διαισθήσεις μου. Πιστεύω στον συγχρονισμό. Καμιά φορά η ζωή μας φέρνει μπρός στα μάτια μας τις σωστές επιλογές. Ίσως μάλιστα να είναι και οι πιο κατάλληλες όταν κάνουν την εμφάνισή τους χωρίς κόπο, έτσι ξαφνικά σαν ένα ανάλαφρο αεράκι. Αλλά πρέπει να είναι κανείς ανοιχτός για να τις προσέξει. Η «Παπλωματού» ήταν σαν ένα δώρο που θέλησα και είχα την περιέργεια να το «δω» και να το επεξεργαστώ. Είναι τόσο επίκαιρο και γι’ αυτό τόσο αναγκαίο να προσέξουμε και να αφουγκραστούμε τα μηνύματά του.
– Σε μια κρίσιμη εποχή, όπως η σημερινή, οφείλει ο καθένας μας -πιστεύετε- να «διδάξει» στα παιδιά τη χαρά της προσφοράς, της γενναιοδωρίας, της καλοσύνης, αξίες δηλαδή που αντιπροσωπεύει η ηρωίδα;
– Θα ήταν τόσο σπουδαίο να τις διδάξουμε πρώτα στον ίδιο μας το εαυτό. Να τις θυμηθούμε και να αντισταθούμε στην αδιαφορία της σύγχρονης κοινωνίας απέναντι στη φτώχια, την πείνα, την απληστία, την αγνωμοσύνη, τον εγωκεντρισμό, την έλλειψη ταπεινοφροσύνης και τόσα άλλα. Τα παιδιά θα πάρουν το παράδειγμα από εμάς και θα ακολουθήσουν τα βήματά μας.
– Είναι η πρώτη φορά φέτος που συνεργάζεστε με την Αντιγόνη Ψυχράμη. Τι ξεχωρίσατε σε εκείνη;
– Την είχα δει στο μιούζικαλ «RENT». Πέρα από το απίστευτο ταλέντο της και την υπέροχη φωνή της, μου έκανε μεγάλη εντύπωση η προσωπικότητά της όταν πήγα να την συγχαρώ. Απλή, ανεπιτήδευτη, αυθόρμητη χωρίς ίχνος ψευτιάς μέσα της. Δεν χρειάζεται τίποτα περισσότερο από αυτό για να μεταδώσεις την τέχνη σου σε άλλους. Όταν την γνώρισα καλύτερα απλώς επιβεβαιώθηκαν αυτά που ένιωσα εκείνη τη στιγμή και εξεπλάγην με το ταλέντο της στο χορό. Είναι καλλιτέχνης πραγματικός και άνθρωπος αγνός. Για μένα αυτό έχει μεγάλη βαρύτητα.
– Με ποια επιπλέον «ταλέντα» θα πρέπει να έχει προικιστεί ένας νέος ηθοποιός για να προχωρήσει και να διακριθεί;
– Πέρα από όσα ανέφερα παραπάνω χρειάζεται επιμονή και υπομονή για να ξεπεραστούν αντιξοότητες και εμπόδια στο δρόμο ενός καλλιτέχνη. Καμιά φορά δοκιμαζόμαστε για να αποφασίσει η ζωή εάν αξίζουμε πραγματικά να μας δώσει το χάρισμα. Είναι λειτούργημα και αν το βλέπουμε μόνο ματαιόδοξα και εγωκεντρικά ίσως να μην το αξίζουμε. Κάθε ρόλος, κάθε θεατρική εμπειρία είναι μια εκ βαθέων ψυχοθεραπεία.
– Είπατε στην πρεμιέρα πως μια μικρή ατυχία σας εμπόδισε να ερμηνεύσετε το ρόλο της μεγάλης Παπλωματούς. Να περιμένουμε δηλαδή και τη δική σας συμμετοχή επί σκηνής;
– Έτσι ξεκίνησε η παράσταση, με την Αντιγόνη ως μικρή Παπλωματού και εμένα ως μεγάλη Παπλωματού. Ελπίζω πως σύντομα θα μπορέσω να ερμηνεύσω και να τραγουδήσω αυτό τον ρόλο που αγάπησα. Εντωμεταξύ, ευχαριστώ από καρδιάς την Αντιγόνη που τώρα ενσαρκώνει και τους δύο, δίνοντας ρεσιτάλ ηθοποιίας καθώς μεταμορφώνεται από μικρή και χαριτωμένη σε μεγάλη και σοφή.
– Είστε από τους καλλιτέχνες που σύστησαν στην Ελλάδα το μιούζικαλ και το καθιέρωσαν. Αποτελεί το ενδεδειγμένο θεατρικό είδος για παιδιά;
– Νομίζω πως ναι, τόσο για μικρούς όσο και μεγάλους που τους αρέσει η μουσική και ο χορός. Είναι ένα δύσκολο είδος που δείχνει τι μπορεί να κάνει ένας ηθοποιός, ο οποίος έχει το χάρισμα να τραγουδάει, να χορεύει και να παίζει. Η εποχή μας είναι γεμάτη με ακούσματα και μουσικά και χορευτικά. Τα παιδιά αποζητούν να ταυτίζονται με το είδος. Όταν αυτά τα δύο στοιχεία ενέχονται μέσα σε ένα καλό θεατρικό κείμενο με όμορφα νοήματα, το παιδί και ο γονιός αποκομίζουν συναισθήματα που εξάπτουν την φαντασία και εκπαιδεύουν την καλή αισθητική.
– Τι σας ώθησε ν’ αφιερωθείτε στο παιδικό θέατρο; Τι «κερδίσατε» εσείς από την ενασχόληση με τα παιδιά;
– Τα ωραιότερα μιούζικαλ είναι αυτά που έχουν γραφτεί για τα παιδιά. Πάντα με συγκινούσαν. Ίσως, όμως, η ενασχόλησή μου αυτή να οφείλεται σε μια αιώνια παιδικότητα που με διέπει και μια μεγάλη ανάγκη που αισθάνομαι για να προστατεύω κάθε παιδική ψυχή από τη βιαιότητα. τη βαναυσότητα και την κακία. Προστατεύοντάς τα ίσως προστατεύω κι εγώ κάτι παιδικό και εύθραυστο που υπάρχει μέσα μου και παραμένει ατραυμάτιστο χάρη στην ευλογημένη επαφή μαζί τους. Τα καταλαβαίνω, τα νιώθω και τους παραδίνομαι άνευ όρων. Τους έχω και μου έχουν εμπιστοσύνη. Άνευ όρων παραδίνομαι και στις παραγωγές που δημιουργώ για ‘κείνα.
– Από το επιτυχημένο μιούζικαλ «Άννυ» το 1981 στο Κηποθέατρο «Αλίκη» στο Πεδίον του Άρεως ως την «Παπλωματού» συμπληρώνετε 35 χρόνια θητείας στο παιδικό θέατρο. Σύμφωνα με την εμπειρία σας, τι πρέπει να προσφέρει στα παιδιά μια παράσταση;
– Αγάπη, σεβασμό, φαντασία, ειλικρίνεια και νοήματα που θα τα ξυπνήσουν από το λήθαργο της τεχνολογίας και θα τα φέρουν πίσω στον πραγματικό τους εαυτό. Έναν εαυτό τρυφερό, γεμάτο δυνατότητες.
– Ποια συναισθήματα, εικόνες, εντυπώσεις προσπαθείτε εσείς να γεννάτε στους μικρούς σας θεατές μετά το κλείσιμο της αυλαίας;
– Θα ήθελα -και το έχω δει να γίνεται- να τρέχουν να πέφτουν στην αγκαλιά μας. Να είμαστε εμείς οι ηθοποιοί ή «άλλη μητέρα» που συμπληρώνει την αγάπη της πραγματικής τους μητέρας. Να καλλιεργήσουμε τη φαντασία τους και να τους επιτρέψουμε να ονειρεύονται ένα καλύτερο αύριο και μια ζωή γεμάτη ελπίδα.
– Θυμάστε κάτι που σας έχουν πει και σας συγκίνησε βαθιά;
– Ένα ανάπηρο κοριτσάκι παλαιότερα, βγαίνοντας από την παράστασή της «Μαίρη Πόππινς», αναφώνησε από το καροτσάκι του: «Τι άλλο καλύτερο να ζητήσει κανείς από το Θεό!». Και κάτι που με τρόμαξε προχτές: «Εγώ θα ήθελα να με έχει φάει η αρκούδα της Παπλωματούς γιατί δεν αντέχω πια αυτόν τον κόσμο!». Εκπέμπει σήμα SOS! Ας κάνουμε κάτι!
– Πόσο δύσκολο είναι για έναν καλλιτέχνη να «παλέψει» με την τηλεόραση και τα κομπιούτερ, τις αγαπημένες -πολύωρες καθημερινά, ανέξοδες κυρίως- ενασχολήσεις των παιδιών;
– Μια στιγμή μαγική στην ψυχή των παιδιών θα μείνει για πάντα χαραγμένη στο νου και στην καρδιά τους. Μπορεί να την ξεχάσουν για πολλά χρόνια, αλλά αν αυτή η στιγμή είναι αληθινή και γεμάτη φώς, τότε θα επιστρέψει όταν την χρειαστούν και θα τους δείξει έναν άλλο δρόμο, ένα μονοπάτι πιο ολοκληρωμένο. Αν έχουμε συνεισφέρει σε αυτό έχουμε κάνει το χρέος μας σαν καλλιτέχνες.
– Και ποιο το χρέος των γονιών;
– Με το πέρασμα των ετών παρατηρώ τα παιδιά ν’ αλλάζουν. Είναι πιο δύσκολο να τα τραβήξεις κοντά σου, κυρίως τα πιο μεγάλα. Είναι στο χέρι των γονέων να μη «χαθούν» και να μη «χάσουν» τα παιδιά τους στο δρόμο. Χρειάζονται τεράστιες προσπάθειες να αντισταθούμε στα κακά της τεχνολογίας που τα απομακρύνουν με την εύκολη διασκέδαση από τα βιβλία και τις ανθρώπινες σχέσεις.
– Έχει ανέβει ο πήχης της ποιότητας στο παιδικό θέατρο τα τελευταία χρόνια;
– Δεν υπάρχει αμφιβολία πως ναι. Αλλά δυστυχώς είναι πολλά τα παιδικά έργα και όχι όλα κατάλληλα για να πετύχουν τους στόχους που προανέφερα. Πολλές φορές νομίζουμε ότι τα χαζά αστεία που κάνουν τα παιδιά να γελάνε είναι αρκετά. Η ερώτηση που θα κάνω είναι «Θέλουμε αλήθεια μόνο να τα διασκεδάσουμε για να περάσουν δυο ευχάριστες ώρες ή θέλουμε να τα εκπαιδεύσουμε ώστε να γίνουν καλύτεροι άνθρωποι;» Είναι μια «ανοιχτή ερώτηση» που η απάντηση πρέπει να δοθεί από τον καθένα μας χωριστά.
– Συχνά βλέπουμε μικρά παιδιά να πρωταγωνιστούν σε παραστάσεις και τηλεοπτικές σειρές. Κατά πόσο υπάρχει ο κίνδυνος να την «ψωνίσουν», τόσο τα ίδια, όσο και οι γονείς τους; Τι θα τους συμβουλεύατε για να τους προστατεύσετε;
– Θίγετε ένα μεγάλο θέμα που άπτεται της ψυχολογίας. Πολλές φορές τα παιδιά γίνονται θύματα των ανεκπλήρωτων πόθων των γονέων. Και χωρίς να ξέρουν τι θέλουν πραγματικά, βρίσκονται να αγναντεύουν το κοινό από το σανίδι ανέτοιμα ψυχικά για την επιτυχία ή την αποτυχία. Θα το κουβαλάνε όλη τους τη ζωή. Ίσως κάποιος πρέπει να ρωτήσει τους γονείς που εκθέτουν τα παιδιά τους νωρίς στο θέατρο ή στην τηλεόραση αν το κάνουν για εκείνους ή γιατί τα ίδια δεν μπορούν να ζήσουν χωρίς αυτό. Βεβαίως υπάρχουν και τα παιδιά θαύματα όπως η Δήμητρα Δουμένη που έπαιξε το ρόλο της «Άννυ» όταν ήταν 9 ετών, το 2005, και το ρόλο της Μαίρη Λέννοξ στο «Μυστικό Κήπο» την επόμενη χρονιά. Ύστερα, όμως, είχε τη σοφία ν’ αποσυρθεί για να σπουδάσει και να τελειοποιήσει το ταλέντο της στη φωνή. Κάποια στιγμή είμαι σίγουρη πως θα την δούμε σε μεγάλα πράγματα.
– Αυτή την περίοδο είστε αφοσιωμένη στην «Παπλωματού» ή ετοιμάζετε και κάτι άλλο;
– Η «Παπλωματού» φαίνεται πως θα διαγράψει μια σημαντική πορεία στα θεατρικά δρώμενα της χρονιάς. Ίσως γιατί τα μηνύματα της καλοσύνης και της αλληλεγγύης είναι τόσο απαραίτητα στις μέρες μας. Ίσως γιατί οι γονείς που έρχονται σκουπίζουν κι ένα δακρυάκι που και που, ενώ βλέπουν τα παιδιά τους να παρακολουθούν με μεγάλη ένταση και να συμμετέχουν στην παράσταση χωρίς να αφαιρούνται. Η λέξη αφοσίωση που αναφέρατε είναι πέρα για πέρα σωστή. Είμαι αφοσιωμένη και δοσμένη σ’ αυτό το έργο και στο καινούργιο θέατρο που το φιλοξενεί.
Περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση “Παπλωματού” στο Νέο Θέατρο Βασιλάκου δείτε ΕΔΩ.
