Μέγαρο Μουσικής Αθηνών «Καρυοθραύστης» Grigorovich Ballet

Ο Γιούρι Γκριγκορόβιτς, ύστερα από τις 26 συνολικά sold out παραστάσεις που έχει δώσει στην Αθήνα τα προηγούμενα χρόνια με το Grigorovich Ballet Theatre of Russia και με έργα όπως ο «Σπάρτακος», «Η Λίμνη των Κύκνων», «Η Ωραία Κοιμωμένη», η «Ζιζέλ» και ο «Δον Κιχώτης», έρχεται και πάλι στην Ελλάδα, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, για να παρουσιάσει στην Αίθουσα Αλεξάνδρα Τριάντη από τις 20 έως τις 30 Δεκεμβρίου τη δική του αξεπέραστη χορογραφία για το πιο όμορφο παραμύθι των Χριστουγέννων, τον «Καρυοθραύστη».

Ο «Καρυοθραύστης» του Γκριγκορόβιτς πρωτοανέβηκε στο θέατρο Μπολσόι το 1966 και έκτοτε αποτελεί το στολίδι του ρεπερτορίου του. Την ίδια αριστουργηματική παράσταση, με τα εκπληκτικά σκηνικά και κοστούμια του μοναδικού Σιμόν Βιρσαλάτζε, θα απολαύσουμε φέτος στο Μέγαρο. Η αγαπημένη χριστουγεννιάτικη ιστορία με την υπέροχη μουσική του Πιοτρ Ίλιτς Τσαϊκόφσκι θα μαγέψει όλη την οικογένεια, αφού για πρώτη φορά θα δούμε μια χορευτική υπερπαραγωγή με πολλά εντυπωσιακά εφέ. Ο «Καρυοθραύστης» των φετινών Χριστουγέννων με το Grigorovich Ballet και με πρώτους σολίστ των Μπολσόι –επιλεγμένους από τον μεγάλο χορογράφο–, θα είναι η πιο λαμπερή παράσταση μπαλέτου της χριστουγεννιάτικης Αθήνας!

Κατά το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα, το όνομα Γιούρι Γκριγκορόβιτς έχει ταυτιστεί με το όνομα Μπολσόι, το μεγαλύτερο και σπουδαιότερο θέατρο της Μόσχας. Επί 31 χρόνια υπήρξε ο καλλιτεχνικός του διευθυντής και συνεχίζει ακούραστα μέχρι σήμερα να δημιουργεί, χορογραφώντας και διδάσκοντας στο διάσημο μπαλέτο. Ο «θρύλος των Μπολσόι» Γιούρι Γκριγκορόβιτς είναι ο σημαντικότερος εν ζωή ρώσος χορογράφος κλασικού χορού και φέτος γιορτάζει τα 90 του χρόνια! Το 2017 είναι η χρονιά που όλα τα μεγάλα θέατρα του κόσμου τιμούν τον κορυφαίο καλλιτέχνη παρουσιάζοντας τις υπέροχες χορογραφίες του!

«ΚΑΡΥΟΘΡΑΥΣΤΗΣ»

Μπαλέτο σε 2 πράξεις βασισμένο στο παραμύθι του E.T.A. Hoffman

«Ο Καρυοθραύστης και ο Βασιλιάς των Ποντικών»

Η μαγευτική ιστορία του Χόφμαν ενέπνευσε τον Τσαϊκόφσκι να γράψει τη μουσική για τον «Καρυοθραύστη», το πιο λαμπρό του μπαλέτο. Ο ακαδημαϊκός Boris Asafiev έγραψε ότι πρόκειται για «ένα τέλειο καλλιτεχνικό φαινόμενο, έναν ύμνο στην παιδική ηλικία ή μάλλον για εκείνη ακριβώς την εποχή που η παιδική ηλικία τείνει προς το τέλος της. Όταν οι ελπίδες της επερχόμενης εφηβείας αναδύονται, ενώ οι παιδικές συνήθειες και οι φόβοι δεν έχουν ακόμη ξεπεραστεί, οι ζωντανές κούκλες που μάχονται σε ένα φανταστικό πόλεμο, κάνουν το παιδί να νιώθει θαρραλέο και γενναίο.»

Η χορογραφία του Γιούρι Γκιγκορόβιτς είναι κάτι περισσότερο από τη νέα εκδοχή ενός κλασικού έργου βασισμένου στην πρωτότυπη σύνθεση του Τσαϊκόφσκι, ενώ η χορογραφία ξαναδουλεύτηκε στο σύνολο της από τον κορυφαίο χορογράφο.

ΠΙΟΤΡ ΙΛΙΤΣ ΤΣΑΪΚΟΦΣΚΙ

ΚΑΡΥΟΘΡΑΥΣΤΗΣ

Μπαλέτο σε 2 πράξεις

Βασισμένο στο παραμύθι του E. T. A. Hoffman

«Ο Καρυοθραύστης και ο Βασιλιάς των Ποντικών»

Μουσική: Πιοτρ Ίλιτς Τσαϊκόφσκι

Λιμπρέτο, χορογραφία: Γιούρι Γκριγκορόβιτς

βασισμένο στην αρχική διασκευή του Μαριούς Πετιπά

Σκηνικά-κοστούμια: Σιμόν Βιρσαλάτζε

Grigorovich Ballet Theatre of Russia με τη συμμετοχή κορυφαίων σολίστ του Θεάτρου Μπολσόι

Παραστάσεις

Τετάρτη 20/12, 16:00 & 20:00

Πέμπτη 21/12, 16:00 & 20:00

Παρασκευή 22/12, 16:00 & 20:00

Σάββατο 23/12, 16:00 & 20:00  

Δευτέρα 25/12, 16:00 & 20:00

Τρίτη 26/12, 16:00 & 20:00  

Τετάρτη 27/12, 16:00 & 20:00

Πέμπτη 28/12, 16:00 & 20:00

Παρασκευή 29/12, 16:00 & 20:00

Σάββατο 30/12, 12:00, 16:00 & 20:00  

Εισιτήρια : Ενηλίκων και παιδικά από 15 έως 60 ευρώ

Έναρξη προπώλησης: Δευτέρα 2 Οκτωβρίου

Πληροφορίες : 210 72.82.333  www.megaron.gr

ΤΟ ΕΡΓΟ

Χαρακτήρες

• Δρ. Στάλμπαουμ
• Η σύζυγος Στάλμπαουμ
• Τα παιδιά των Στάλμπαουμ, Μαρία και Φριτς
• Ντρόσσελμαγερ, νονός της Μαρίας και του Φριτς
• Κούκλα, Καρυοθραύστης
• Πρίγκιπας, Καρυοθραύστης
• Ο Βασιλιάς των Ποντικιών
• Ο στρατός των Ποντικών
• Οι καλεσμένοι και τα παιδιά τους
• Οι κούκλες-δώρα του Ντρόσσελμαγερ: Αρλεκίνος, Κολομπίνα, Διαβολάκια
• Χαρακτήρες του ονείρου από την Ισπανία, Ινδία, Κίνα, Γαλλία
• Οι χορευτές στο βαλς των νιφάδων
• Οι χορευτές στο βαλς των κεριών

Σύνοψη

ΠΡΩΤΗ ΠΡΑΞΗ

Σε μια μικρή γερμανική πόλη, οι καλεσμένοι επισκέπτονται το σπίτι της οικογένειας Στάλμπαουμ για να γιορτάσουν την παραμονή των Χριστουγέννων. Μεταξύ αυτών είναι ο Ντρόσσελμαγερ, ο νονός της Μαρίας και του Φριτς, που είναι τα παιδιά των Στάλμπαουμ. Ο Ντρόσσελμαγερ φέρνει μαζί του υπέροχα δώρα.

Η στιγμή που όλοι περίμεναν φτάνει επιτέλους… Το όμορφα στολισμένο χριστουγεννιάτικο δέντρο αποκαλύπτεται στα παιδιά και στην υπόλοιπη παρέα και ο Ντρόσσελμαγερ εμφανίζεται μεταμφιεσμένος σε μάγο. Τα παιδιά δεν τον αναγνωρίζουν. Ο «άγνωστος» επισκέπτης έχει την καταπληκτική ικανότητα να ζωντανεύει τα παιχνίδια, και τα παιδιά τρελαίνονται από τη χαρά τους,  αλλά συγχρόνως αρχίζουν να φοβούνται αυτό τον μυστηριώδη μάγο και τα παράξενα κόλπα του. Για να τα καθησυχάσει, ο Ντρόσσελμαγερ βγάζει τη μάσκα του, και τα παιδιά αναγνωρίζουν με ανακούφιση τον αγαπημένο τους νονό.

Ο Ντρόσσελμαγερ προσφέρει στη Μαρία το δώρο της που είναι μια όμορφη κούκλα-Καρυοθραύστης και της δίνει μεγάλη χαρά. Ο αδελφός της Φριτς, που είναι πειραχτήρι και πολύ ζωηρός, αρπάζει την κούκλα-Καρυοθραύστη από τη Μαρία και άθελα του την σπάει. Η Μαρία, με δάκρυα στα μάτια, παίρνει τον πληγωμένο της Καρυοθραύστη, τον χαϊδεύει και τον τοποθετεί με αγάπη κάτω από το χριστουγεννιάτικο δένδρο. Η όμορφη βραδιά φτάνει στο τέλος της και οι καλεσμένοι αποχωρούν.

Νύχτα. Στο μεγάλο σαλόνι του σπιτιού δεσπόζει το χριστουγεννιάτικο δέντρο λουσμένο από το φως του φεγγαριού. Η Μαρία ξυπνάει και πλησιάζει τον αγαπημένο της Καρυοθραύστη, τον φιλάει και, όπως τον κρατάει στα χέρια της, αποκοιμιέται κάτω από το  χριστουγεννιάτικο δέντρο. Η Μαρία ονειρεύεται τον μάγο Ντρόσσελμαγερ, ο οποίος με μια κίνηση του χεριού μεταμορφώνει τα πάντα γύρω του… Το χριστουγεννιάτικο δέντρο αρχίζει να ψηλώνει, και όλα τα παιχνίδια ζωντανεύουν και μεγαλώνουν μαζί του.

Ξαφνικά εμφανίζεται ένας στρατός Ποντικών με τον βασιλιά τους. Οι κούκλες πανικόβλητες τρέχουν να σωθούν.  Η κούκλα-Καρυοθραύστης αναλαμβάνει με γενναιότητα και τόλμη να αντιμετωπίσει τον στρατό των Ποντικών. Ωστόσο, δεν τα καταφέρνει πολύ καλά σε αυτό τον άνισο αγώνα γιατί οι Ποντικοί είναι πολλοί, και ο Καρυοθραύστης μόνος. Η Μαρία αρχίζει να ανησυχεί γιατί βλέπει τον κίνδυνο που απειλεί την αγαπημένη της κούκλα. Ρίχνει ένα αναμμένο κερί στους Ποντικούς και τους διώχνει μακριά.

Το πεδίο της μάχης αδειάζει. Στο πάτωμα βρίσκεται ακίνητη η κούκλα-Καρυοθραύστης, αλλά ξαφνικά συμβαίνει ένα θαύμα… μπροστά στα μάτια της Μαρίας. Η κούκλα-Καρυοθραύστης μεταμορφώνεται σε έναν ωραίο Πρίγκιπα που αρχίζει να την πλησιάζει. Οι τοίχοι του σπιτιού εξαφανίζονται. Η Μαρία και οι υπόλοιπες κούκλες-φίλοι της στέκονται κάτω από έναν έναστρο ουρανό κοντά στο υπέροχο χριστουγεννιάτικο δέντρο. Αρχίζει ένας μαγικός χορός από πανέμορφες νιφάδες χιονιού που στροβιλίζονται γύρω τους, και όλοι κοιτούν γοητευμένοι το αστραφτερό αστέρι στην κορυφή του χριστουγεννιάτικου δέντρου.

ΔΕΥΤΕΡΗ ΠΡΑΞΗ

Η Μαρία και ο Πρίγκιπας-Καρυοθραύστης ταξιδεύουν με ένα μαγικό σκάφος προς το βασίλειο των Χριστουγέννων. Μαζί τους έρχονται οι φίλοι τους, οι κούκλες. Το λαμπερό αστέρι έρχεται όλο και πιο κοντά τους. Είναι έτοιμοι να φτάσουν στην κορυφή του δέντρου όταν ξαφνικά επιτίθενται και πάλι οι Ποντικοί. Για άλλη μια φορά ο Πρίγκιπας-Καρυοθραύστης μπαίνει τολμηρά στη μάχη. Η Μαρία και οι κούκλες παρακολουθούν φοβισμένες τον αγώνα, αλλά αυτή τη φορά  ο Πρίγκιπας-Καρυοθραύστης νικάει τον κακό Βασιλιά των Ποντικών που πέφτει κάτω ηττημένος!

Η Μαρία, ο Πρίγκιπας-Καρυοθραύστης  και οι κούκλες-φίλοι τους γιορτάζουν χαρούμενοι τη νίκη τους. Τότε, εμφανίζεται ο μάγος Ντρόσσελμαγερ. Τους καλεί να τον ακολουθήσουν για να τους δείξει το δρόμο για την κορυφή του χριστουγεννιάτικου δέντρου που αναβοσβήνει.

Το ταξίδι τους θα τους μεταφέρει σε μέρη μαγικά, από την Ισπανία και την Ινδία μέχρι την Κίνα, τη Ρωσία και την Γαλλία. Όλη η συντροφιά θαυμάζει τους εντυπωσιακούς χορούς που δίνονται προς τιμήν τους.

Η Μαρία και ο Πρίγκιπας-Καρυοθραύστης περιστοιχίζονται από τους υπέροχους φίλους τους που κρατούν αναμμένα κεριά στα χέρια. Η γαμήλια τελετή ανάμεσα στη Μαρία και στον όμορφο Πρίγκιπα αρχίζει μέσα σε εορταστική ατμόσφαιρα.

Η νύχτα τελειώνει, μια νέα μέρα ξημερώνει, το όμορφο όνειρο σβήνει και η Μαρία ξυπνάει. Κάθεται κάτω από το χριστουγεννιάτικο δέντρο κρατώντας την κούκλα-Καρυοθραύστη στην αγκαλιά της και αναπολεί με αγάπη τον όμορφο Πρίγκιπα και τη φανταστική περιπέτεια που έζησαν μαζί…

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΧΟΡΟΓΡΑΦΙΑΣ

Το 1891, ο Μαριούς Πετιπά, χορογράφος του Αυτοκρατορικού Μπαλέτου της Αγίας Πετρούπολης, αποφάσισε να χορογραφήσει τον «Καρυοθραύστη» και παρήγγειλε στον Πιότρ Ίλιτς Τσαϊκόφσκι τη σύνθεση της μουσικής. Η πρεμιέρα του μπαλέτου δόθηκε στις 18 Δεκεμβρίου του 1892 στο Θέατρο Μαριίνσκι.

Έκτοτε έχει χορογραφηθεί από πολλούς χορογράφους, ενώ μια από τις μεγάλες πρεμιέρες ήταν αυτή του θεάτρου Μπολσόι το 1966 σε χορογραφία του Γιούρι Γκριγκορόβιτς με σκηνικά και κοστούμια του Σιμόν Βιρσαλάτζε.

Ήταν τέλη του 2014 όταν το Θέατρο Μπολσόι της Μόσχας και ο ζωντανός μύθος του ρωσικού και παγκόσμιου μπαλέτου Γιούρι Γκριγκορόβιτς ήρθαν αντιμέτωποι με μια πολύ ευχάριστη αλλά ταυτόχρονα δύσκολη απόφαση. Με ποιο από τα δεκάδες μπαλέτα που επί 52 χρόνια είχε χορογραφήσει ο Γκριγκορόβιτς στο Μπολσόι θα τιμούσαν τα ενενηκοστά του γενέθλια; Μόνον ο ίδιος θα μπορούσε να λάβει την απόφαση και να αναλάβει την ευθύνη. Μια απόφαση που, όσο και αν φαίνεται περίεργο, ο Γκριγκορόβιτς, την πήρε αμέσως: Με τον «Καρυοθραύστη» σε μουσική του Τσαϊκόφσκι, που ανέβασε ο ίδιος στο Μπολσόι το 1966. Οι λόγοι; Μέχρι εκείνη τη χρονιά, όσοι μεγάλοι ρώσοι χορογράφοι είχαν επιχειρήσει να ανεβάσουν τον «Καρυοθραύστη», είχαν αποτύχει, ενώ μέχρι και σήμερα οι βαθείς γνώστες του μπαλέτου στη Ρωσία θεωρούν πως ο «Καρυοθραύστης» είναι έργο υψηλού κινδύνου τόσο για τον εκάστοτε χορογράφο όσο και για τους χορευτές. Με εκείνη την ιστορική παράσταση που αποτέλεσε εφαλτήριο για την απογείωση της καριέρας του ρώσου χορογράφου, ο ζωντανός μύθος των ρωσικών μπαλέτων κατόρθωσε να κάνει τη χορογραφία του να ισορροπήσει πάνω σε μια λεπτή κλωστή. Για την εποχή του, ο «Καρυοθραύστης» του Γκριγκορόβιτς κατόρθωσε, χωρίς να αφαιρέσει από το έργο την κλασική του δομή, να είναι σύγχρονος. Κάτι που ελάχιστοι έχουν κατορθώσει. Χωρίς να πειράξει τη δομή του παραμυθιού του Χόφμαν, ο Γιούρι Γκριγκορόβιτς εμπνεύστηκε την υπόθεση του παραμυθιού αμιγώς από τις νότες του Τσαϊκόφσκι, με αποτέλεσμα να αναγεννηθεί ένα έργο που άφησε εποχή.

Γιούρι Γκριγκορόβιτς: πώς γεννήθηκε η ιδέα του «Καρυοθραύστη»

«Ο Τσαϊκόφσκι μου έδειξε το δρόμο για τη χορογραφία»

Όταν άρχισα το 1964 να εργάζομαι πάνω στον «Καρυοθραύστη», αμέσως συνειδητοποίησα πως το έργο μου ήταν εξαιρετικά δύσκολο. Η ενδελεχής μελέτη της ιστορίας του ανεβάσματος του μπαλέτου μέχρι εκείνη τη στιγμή με έπεισε για την αλήθεια μιας δημοφιλούς «διάγνωσης» και ενός κοινού μυστικού: ότι ο Καρυοθραύστης δεν είχε ανέβει ποτέ επιτυχώς. Δεν μπορεί να ανέβει; Γιατί; Εξαιτίας ίσως της λανθασμένης ανάγνωσης του λιμπρέτου; Εξαιτίας της αδύναμης σύνδεσης μεταξύ της πρώτης και της δεύτερης πράξης; Εξαιτίας της έλλειψης μουσικότητας από την πλευρά του χορογράφου; Ή μήπως λόγω της ανεπαρκούς προσοχής που δίδεται στις φιλολογικές πηγές του έργου;

Υπήρχαν πολλά ερωτήματα που ζητούσαν απαντήσεις. Στην αρχή φάνηκε ότι το λιμπρέτο πραγματικά χρειαζόταν δομικές βελτιώσεις και πως επίσης θα έπρεπε να εξεταστεί ξανά η μουσική από δραματουργικής άποψης, με σκοπό να το φέρει εγγύτερα στο κείμενο του Χόφμαν, κάτι που αυτομάτως θα το έκανε πιο ελκυστικό. Όλες όμως αυτές οι δελεαστικές δυνατότητες αποδομήθηκαν από μια προπαρασκευαστική δουλειά που αποσκοπούσε στην εξεύρεση ικανοποιητικών επιλογών υλοποίησης του έργου. Αυτό συνέβη κυρίως γιατί μια προσεκτική ανάγνωση έκανε αδύνατη την εξίσωση του «Καρυοθραύστη» του Τσαϊκόφσκι με τον «Καρυοθραύστη» του Χόφμαν. Στην ουσία ήταν δυο διαφορετικά έργα που, ενώ τα συνέδεε μια  εσωτερική δύναμη, εξακολουθούσαν να παραμένουν ασύνδετα. Η διαπίστωση αυτή με έφερε αντιμέτωπο με μια επιλογή: ποιο θα ήταν το εφαλτήριο για να ανεβάσω τον «Καρυοθραύστη»; Η μουσική; Το παραμύθι; Ή η δική μου ελεύθερη ιδέα, η οποία έχει επιρροές και από τους δύο; Το να κάνω την επιλογή δεν ήταν καθόλου δύσκολο.

Ονειρεύτηκα πως πρέπει να δώσω στον «Καρυοθραύστη» τη ματιά και τη μορφή που έχουν οι νότες του Τσαϊκόφσκι. Επέλεξα έτσι να εκφράσω την προσωπική μου αίσθηση και αυτό που εγώ αντλώ από την εξαίσια αυτή μουσική. Ήθελα να βρω γι’ αυτό το έργο μια πλαστικότητα και μια θεατρικότητα ικανή να καλύψει όχι τις γενικές μου ιδέες αλλά μια αληθινή απόδοση ενός παραμυθιού, να κατανοήσω δηλαδή τον κόσμο του Τσαϊκόφσκι για το συγκεκριμένο έργο μέσω της μουσικής του. Πρακτικά αποφάσισα να εμπιστευτώ τυφλά τον συνθέτη, γι’ αυτό μετά την πρώτη νύχτα που δούλεψα πάνω στο έργο του, ήμουν ικανός να πω ότι ουσιαστικά άκουσα τη μουσική και την ακολούθησα. Από αυτή τη θέση εξέτασα και το λιμπρέτο, καθώς δεν ήμουν της άποψης ότι μπορούσαν να ειπωθούν περισσότερα. Μια καθαρή αίσθηση της μουσικής ανάπτυξης θα μου έδινε το κλειδί για τη δραματουργική ανάπτυξη του έργου. Σε διαφορετική περίπτωση, θα έπρεπε να αρχίσω να αμφιβάλω για τη μουσική και να θέσω υπό αμφισβήτηση το οφθαλμοφανές: την εντυπωσιακή ενότητα της σύλληψης της. Από αυτή τη θέση αντιμετώπισα επίσης τη σχέση της παρτιτούρας με το παραμύθι του Χόφμαν, λαμβάνοντας υπόψη ότι τα συμπληρωματικά στοιχεία που προσέθετε η παρτιτούρα στο περιεχόμενο του παραμυθιού δεν είχαν καμία ουσιαστική σημασία, ούτε οδηγούσαν σε βαθύτερη κατανόηση της μουσικής. Το αποτέλεσμα ήταν τελικά να καταλάβω ότι η στροφή προς τον «Καρυοθραύστη» απαιτεί και την παραίτηση από οποιοδήποτε άλλο στόχο. Η μουσική του Τσαϊκόφσκι ήταν αυτή που διαμόρφωσε τη χορογραφία.

YURI NIKOLAYEVICH GRIGOROVICH

«Όταν με ρωτάνε πολλοί πώς περνάω μια συνηθισμένη μέρα τους λέω: Κατά κανόνα, το πρωί θέατρο, το μεσημέρι  θέατρο και το απόγευμα θέατρο. Σας ευχαριστούμε πολύ, αγαπητοί μας Έλληνες, που ανακαλύψατε το θέατρο. Τι θα ήμασταν σήμερα χωρίς αυτή τη μεγάλη εφεύρεση που έγινε η ζωή μας…»